Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan 2024 Yılı Egeşehir Yapı Planlama Müşavirlik ve Teknoloji A.Ş. Denetim Raporu, belediye şirketinin mali kayıtlarında, yönetim yapısında ve yürüttüğü projelerde çok sayıda usulsüzlüğü gün yüzüne çıkardı. Raporda, şirketin hesaplarının tam ve doğru tutulmadığı, bazı sözleşme süreçlerinde Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümlerine aykırı kararlar alındığı ve yönetimsel ihmallerin şirketi zarara uğrattığı ifade edildi.
Denetim bulguları arasında en dikkat çekici başlıkları Konak Pier kiralaması, yönetim kurulu üyelerine yapılan ödemeler, dışarıdan alınan avukatlık hizmetleri, belediye şirketleri arasında hukuksuz işçi geçişleri ve Çiğli’deki konut yapım işinde tespit edilen ihlaller oluşturdu.
Konak Pier kiralamasında kayıt eksiklikleri ve hesap hataları
Raporun en çarpıcı tespitlerinden biri, İzmir Konak Eski Balık Hali’nin (Konak Pier) kiralanan taşınmazına ilişkin muhasebe kayıtlarının eksikliği oldu.
Egeşehir A.Ş. ile İzbeltur Turizm İşlet. Yat. Tic. Ltd. Şti.’nin kurduğu ortak girişim grubunun 25 yıllığına kiraladığı taşınmazla ilgili borç ve alacakların düzenli takip edilmediği, davalarla ilgili muhasebe kayıtlarının eksik bırakıldığı tespit edildi.
Sayıştay, bu durumun Gelir Tablosu ve bilanço hesaplarında doğruluk ve tamlık ilkelerinin ihlaline neden olduğunu, ticari kâr-zarar hesaplarının doğru sonuç vermediğini belirtti.
Raporda yer alan ifadeye göre, “muhasebe kayıtlarının yapılmaması, iştiraklerden alacaklar ve özsermaye kalemlerinin yanlış hesaplanmasına yol açmaktadır.” Bu nedenle, şirketin tüm dava ve borç işlemlerinin finansal tablolara tam olarak yansıtılması gerektiği vurgulandı.
Yönetim kurulu ücretlerinde mevzuata aykırı kararlar
Denetim raporunda, şirket yönetim kurulu üyelerine ödenen ücretlerin belirlenme yönteminde de usulsüzlük bulunduğu belirtildi.
Egeşehir A.Ş.’de 2024 yılında yönetim kurulu üyelerine toplam 368 bin TL huzur hakkı ve murahhas üyelik ücreti ödendi. Ancak Sayıştay, bu ücretlerin yönetim kurulu kararıyla değil, esas sözleşme veya genel kurul kararıyla belirlenmesi gerektiğini hatırlattı.
Kamu İdaresi, ücretlerin tavanının genel kurulca belirlendiğini savunsa da Sayıştay, bu cevabı yeterli bulmayarak, “murahhas üyelik ücretinin yönetim kurulu kararıyla belirlenmesi TTK’ya aykırıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Şirketin kendi avukatları varken dışarıdan hizmet alınmış
Raporda, şirketin bünyesinde kadrolu iki avukat bulunmasına rağmen, aynı işlerde serbest çalışan avukatlardan hizmet alındığı ortaya çıktı.
2024 yılı içinde şirket avukatlarına 630.155,01 TL, dışarıdan sözleşmeli avukatlara ise 453.345,00 TL ödeme yapıldığı kaydedildi.
Sayıştay, bu uygulamanın kamu kaynaklarının etkin kullanım ilkesine aykırı olduğunu, kadrolu avukatların görev tanımı içinde yer alan dava takiplerinin dışarıya devredilmesinin şirketi zarara uğrattığını belirtti.
Raporda, sözleşmeli avukatlık hizmetlerinin derhal sonlandırılması ve dava takiplerinin kurum içi hukuk birimi tarafından yürütülmesi gerektiği vurgulandı.
Belediye şirketleri arasında hukuksuz işçi geçişi
Egeşehir A.Ş.’de tespit edilen bir diğer önemli bulgu, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin doğrudan veya dolaylı hissedarı olduğu şirketler arasında yapılan personel geçişleriyle ilgiliydi.
Sayıştay, belediye başkanı onayıyla yapılan bu geçişlerin mevzuatta dayanağı olmayan işlemler olduğunu belirtti.
Ayrıca, 2024 yılı içinde işe alınan 27 kişinin ilan yapılmadan göreve başlatıldığı, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) üzerinden duyuru yapılmadığı ve ilan kriterlerine uygun personel seçimi gerçekleştirilmediği tespit edildi.
Bu durumun “şeffaf ve eşitlikçi istihdam ilkelerini ihlal ettiği” ifade edildi.
Yapım işlerinde sözleşme ihlalleri ve denetim zaafı
Raporda, Çiğli ilçesindeki 1056 Ada 1 Parsel ile 1061 Ada 1 Parsel’de yürütülen kat karşılığı konut yapım işlerinde de ciddi hukuki ve teknik sorunlara yer verildi.
Yüklenici Sınırlı Sorumlu Konut Yapı Kooperatifi’nin yeterli iş deneyimi olmamasına rağmen sözleşme imzalandığı, belediye meclis kararıyla belirlenen devir koşullarının sonradan değiştirildiği, kooperatif üyelerinin uygunluk durumunun denetlenmediği belirtildi.
Ayrıca, yer tesliminde gecikme cezalarının uygulanmadığı, proje tadilatlarının gerekçesiz yapıldığı, inşaat ilerleme oranı %30’a ulaşmadan satış izni verildiği ve yüklenicinin sözleşme hükümlerine uymamasına rağmen ceza uygulanmadığı kaydedildi.
Sayıştay, şirketin hakediş ödemelerini ancak Nisan 2024’te durdurduğunu ancak sözleşmenin feshi için gereken işlemleri başlatmayarak kusurlu davrandığını belirtti.
Bu tutumun şirketi maddi zarara uğrattığı, sorumlular hakkında adli ve idari işlem başlatılması gerektiği vurgulandı.
Kooperatif feshi ve inceleme süreci
Kamu İdaresi, Sayıştay’ın tespitlerine verdiği yanıtta, yüklenici konut yapı kooperatifiyle imzalanan sözleşmenin 7 Şubat 2025’te tek taraflı olarak feshedildiğini ve bu durumun noter aracılığıyla yükleniciye bildirildiğini açıkladı.
Ayrıca, taraflar arasında uzlaşma sürecinin başlatıldığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi çalışanlarından oluşan kooperatif üyelerinin bir kısmının gerekli şartları taşımadığı tespit edilince bu konuda da inceleme başlatıldığı belirtildi.
Sayıştay ise, hem şirketin uğradığı maddi zararın ilgililerden tahsil edilmesini, hem de kooperatif üyelik şartlarını taşımayan kişiler hakkında Ticaret Bakanlığı’na başvuru yapılarak inceleme talep edilmesini önerdi.
Rapor, “şirketin uğradığı zararın yasal yollarla tahsil edilmesi, sorumlular hakkında adli ve idari işlemlerin gecikmeden başlatılması” tavsiyesiyle tamamlandı.
