Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Konak Bölge Müdürü Meral Dokumacı, kayıt dışı istihdama yönelik yürüttükleri çalışmaları Egedesonsöz’e anlattı. Çalışanların ve işverenlerin, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve bu konuda yeterli bilinç seviyesinde olmayanların, kayıt dışı istihdama yol açtığını belirten Dokumacı, rehberlik anlayışını esas alarak yaptıkları denetlemelerle, kayıtlı istihdamı teşvik etmeye çalıştıklarını bildirdi. Denetlemelerin amacının, işverenlere idari para cezası uygulayarak kurumun gelirini artırmak olmadığının altını çizen Dokumacı, işverenlere, “Sigortalı işçi çalıştırarak hem siz kazanın, hem de devlet kazansın” mesajı verdi.
BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI DEVAM EDİYOR
Mevzuatın uygulanması noktasındaki yaşanan sorunları en aza indirmek için işverenleri bilgilendirmeye devam ettiklerini anlatan SGK Konak Bölge Müdürü Meral Dokumacı, şu bilgileri verdi:
“Kayıtlı istihdamın teşvik edilmesi kapsamında vatandaşlarımız ve işverenlerimizin yanında işçi işveren örgütlerinin, meslek odalarının, ilgili sivil toplum örgütlerinin kayıtlı istihdamın önemi ve sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri konularında bilgilendirilmeleri büyük önem taşıyor. Bu kapsamda özellikle inşaat, tekstil ve turizm sektörleri ile yabancı uyrukluların yoğun olarak çalıştığı sektörlerde kayıt dışı istihdam oranının yüksek olmasından hareketle, hem bu hedef sektörlere özel hem de yerelde tüm meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik özel farkındalık faaliyetleri düzenlenmeye başlandı. İlk olarak, ilçemizde kayıt dışı çalışmanın yoğun olduğu tekstil sektöründe faaliyet gösteren esnafımıza yönelik Meslek Odalarımız ev sahipliğinde bilgilendirme toplantıları yapılarak kayıt dışı istihdamın toplumun sosyal ve ekonomik değerleri üzerindeki etkileri yanında çalışanlar ve işverenlerimiz açısından da olumsuz sonuçları hakkında bilgiler veriliyor. Bu bilgilendirme çalışmalarımızı inşaat ve turizm sektörlerinde çalışan vatandaşlarımız ve işverenler yönünden de devam ettirmeyi planladık.”
SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMANIN AĞIR YAPTIRIMLARI VAR
Kayıt dışı istihdamın, çalışanların SGK’ya hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesi olduğu bilgisini veren Dokumacı, insanların sigortalı çalıştırılmalarının anayasal bir hak olduğuna vurgu yaptı. İşverenlerin de sigortasız işçi çalıştırmak gibi bir hakları olmadığını belirten Dokumacı, “Çalışanların da sigortasız çalışmak, sigortasız çalışmayı istemek gibi bir hakları yoktur” ifadesini kullandı. Sigortasız işçi çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik ağır yaptırımlar uygulandığını hatırlatan Dokumacı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“İşverenler, kendilerince kötü niyetli olmamalarına rağmen böyle durumlarda mağdur olabiliyorlar. Özellikle emekli aylığı, dul veya yetim aylığı, sosyal yardım alan veya bakmakla yükümlü konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha istekli olduklarını biliyoruz. Bu kimselerin sigortasız çalışma konusundaki talepleri karşısında işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekiyor. Bir işçinin bir gün dahi sigortasız çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde en az 12 bin 942 lira para cezası uygulanabiliyor. Ayrıca bu çalışmalara ait primler, gecikme cezası ve faiziyle tahsil ediliyor. Sigortasız işçi çalıştırmak, sigortalı işçi çalıştırmaktan çok daha maliyetli ve risklidir. Bir işçiyi altı ay boyunca sigortasız çalıştırmanın maliyeti, ödeyeceğiniz primin yaklaşık 10 katıdır. Çalıştırdığınız işçilerin ücretlerinin eksik bildirilmesi durumunda, asgari ücretin 10’da birinden az, iki katından fazla olmamak üzere, tespit edilen prime esas kazanç tutarında ceza uygulanır. Çalıştırdığınız işçilerin meslek kodları, işyerinde fiilen yaptıkları işe uygun bildirilmemesi halinde her sigortalı için bir asgari ücret tutarında ceza ile karşılaşabilirsiniz. İşçinin iş kazası geçirmesi halinde bildirim yapılmadığında, işyerinin büyüklüğü ve tehlike sınıfına göre 20 bin 898 liraya kadar idari para cezası hükmedilir.”
SİGORTASIZ ÇALIŞIRSANIZ, PEK ÇOK HİZMETTEN MAHRUM KALIRSINIZ
İşverenlerin, sigortasız işçi çalıştırmama, primleri düzenli ödemeleri ve gerekli belgeleri SGK’ya yasal süresi içinde vermesi halinde, sigorta prim teşviklerinden yararlandırıldığını, böylece maliyet avantajı sağlandığını anlatan SGK Konak Bölge Müdürü Meral Dokumacı, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kayıt dışı istihdamı, toplumun sosyal ve ekonomik değerleri üzerinde olumsuz etkisi oluyor. Kayıt dışı çalışan işçinin emekli hakkı yoktur. Çalışamaz duruma geldiğinde başkalarının yardımına muhtaç olur. İş kazası sonucu sakat kaldığında, malullük aylığından mahrum olur. Hayatlarını kaybederlerse, eş ve çocuklar ölüm aylığı alamaz. İşsiz kalması halinde işsizlik sigortasından faydalanamaz. Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler. Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda kanunların sağladığı korumadan yoksun kalırlar. İhbar ve kıdem tazminatı alamazlar; yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi hakları olmaz. İşveren tarafından bakacak olursak, kayıt dışı istihdamda bulunmak, işverenin yüksek tutarda cezalar ödemesine yol açar. Özetleyecek olursak, sigortalı işçi çalıştıran işveren hem kendi kazanır, hem de ülkesine kazandırır.”
SİGORTASIZ ÇALIŞTIRILIYORSANIZ, İHBARDA BULUNUN
Çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmalarının hak ve aynı zamanda bir yükümlülük olduğunu belirten Meral Dokumacı, ayrıca şu hatırlatmalarda bulundu:
“Çalışmaya başlayan herkes, kanunen mutlaka sosyal güvenlik sistemine dâhil olmak zorundadır. Çalışanlar kanunen bu hakkın yerine getirilip getirilmediğini işverenden isteme ve yerine getirilmediği takdirde yasal yollara başvurma haklarına sahiptir. İşverenler açısından da; gerek kendisini gerekse yanında çalıştırdığı kişileri sosyal güvenlik kurumuna bildirmek zorundadır. Çalışanlar, e devlet şifresiyle www.turkiye.gov.tr adresinden, tüm bilgileri alabilir. 7 gün 24 saat “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi’ni arayarak da bilgi edinebilir. Yine il ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak da, sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa zamanda öğrenmek mümkündür. Çalışanlar, sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin eksik bildirildiğini düşünüyorlarsa, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” i günün her saatinde arayarak ihbarda bulunabilirler. Ayrıca en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine şikâyetlerini iletebilirler. Bu arada her türlü istek, şikayet, ihbar, görüş ve öneriler, CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden de yapabilir.”
