Sayıştay Başkanlığı, Buca Belediyesi’nin 2024 yılına ait denetim raporunu tamamladı. Raporda belediye yönetiminin mali işlemlerinde ciddi hatalar, kamu kaynaklarının etkin kullanılmaması ve denetim zaafiyetleri sıralandı. En dikkat çekici bulgu, belediye araçlarının mesai dışı saatlerde ve hafta sonlarında Urla ile Çeşme’de görülmesi oldu.
Belediyenin 2024 mali yılı bütçesi, önceki yıldan devreden 3 milyon 197 bin TL ile birlikte 2 milyar 703 milyon 197 bin TL olarak belirlendi. Bu ödeneğin 2 milyar 568 milyon TL’si harcandı; 131 milyon TL iptal edilirken 3 milyon TL gelecek yıla devredildi. Gelir gerçekleşme oranı yüzde 77, gider oranı ise yüzde 95 olarak kayda geçti. Belediyenin gelirleri bir önceki yıla göre 836 milyon TL artarken, giderler 894 milyon TL yükseldi.
Enflasyon düzeltmesinde dev hata
Sayıştay’ın ilk tespiti, belediyenin enflasyon düzeltmesini yanlış uygulaması oldu. 2022 sonunda 342 milyon TL olan maddi duran varlıkların 2023 sonunda 31 milyar TL’ye yükselmesiyle, varlık değerlerinde yaklaşık 90 kat artış oluştu. Bu hatalı kayıtlar, 2024 bilançosuna da yanlış aktarıldı. Ayrıca enflasyon farklarının mali tablolara doğru yansıtılmadığı, bu durumun faaliyet sonuçlarını eksik gösterdiği belirtildi.
Zeytinlikler ve bağlar yok sayıldı
Belediye mülkiyetinde bulunan 6 bin 854 zeytin ağacı ve 1.400 üzüm fidanının bilançolarda yer almadığı ortaya çıktı. Bu varlıkların yıllık ortalama 8 tonluk üretim sağladığı, ancak ekonomik değerlerinin kayıtlara geçirilmemesinin mali tablolarda önemli sapmalara neden olduğu vurgulandı.
Taşınmaz kayıtları eksik
Belediyeye ait veya diğer kurumlardan tahsisli 31 taşınmazın muhasebe kayıtlarında izlenmediği de belirlendi. Bu durumun kamu varlıklarının takibini güçleştirdiği kaydedildi.
Şirketlerde sermaye farkı 417 milyon TL
Buca Belediyesi’nin Üzüm Kent, Kızılçullu ve Buca İmar şirketlerinin sermaye kayıtlarında ciddi tutarsızlık tespit edildi. Belediyenin muhasebe kayıtları ile Ticaret Sicili verileri arasında 417 milyon TL fark bulundu.
Personel gideri sınırı aşıldı
Sayıştay’a göre, belediyenin 2024 yılı personel harcamaları yasal sınırın yüzde 40 üzerine çıktı. 1 milyar 972 milyon TL’lik gelir üzerinden hesaplanan 788 milyon TL’lik limit aşıldı.
Spor tesislerinde yasak bağışlar
Belediyenin spor tesislerinde hizmetten yararlanan vatandaşlardan amatör spor kulübü aracılığıyla “bağış” adı altında para toplandığı ortaya çıktı. Sayıştay, kamu hizmetlerinde bu tür uygulamaların mevzuata “kesin olarak aykırı” olduğunu belirtti.
Bucaspor protokolü Sayıştay’a takıldı
Buca Belediyesi’nin Bucaspor 1928 ile yaptığı protokol kapsamında Spor Vadisi Arena Stadı’nın kulübe tahsis edildiği, ancak bunun mevzuata aykırı olduğu bildirildi. Sayıştay, profesyonel spor kulüplerine ayni veya nakdi yardımın yasak olduğunu vurguladı.
Hafta sonu araç trafiği Urla-Çeşme hattında
Denetimde en dikkat çekici bulgu, belediyeye ait binek araçların tatil günlerinde görev dışı kullanılması oldu. Bazı araçların Urla ve Çeşme’de HGS geçişleri tespit edildi. 35 ACS 980 plakalı aracın 7 Temmuz Pazar günü Urla’da bulunduğu, yakıt giderlerinin de belediye bütçesinden karşılandığı belirtildi.
Zamanaşımına uğrayan alacaklar
1998–2019 yılları arasındaki 398 bin TL’lik vergi ve idari para cezalarının zamanaşımına uğratıldığı, bu nedenle belediye alacaklarını tahsil edemediği kaydedildi.
Katı atık gelirleri aktarılmadı
İZSU tarafından tahsil edilen 46 milyon TL tutarındaki katı atık bedelinin belediye hesaplarına zamanında aktarılmadığı ve bu konuda işlem yapılmadığı da rapora yansıdı.
Emlak vergisinde hatalı indirim
Sayıştay, 1.189 kişinin haksız şekilde indirimli emlak vergisi uygulamasından yararlandığını belirledi. Bu kişiler arasında birden fazla konutu olan mükelleflerin de bulunduğu ifade edildi.
Ruhsatsız işletme sayısı 10 bini geçti
Buca sınırları içinde faaliyet gösteren 15 bin 717 işyerinden 10 bin 79’unun ruhsatsız olduğu tespit edildi. Belediyenin işyeri açma harcı tahsil etmemesi gelir kaybına yol açtı.
BUCAMAR’ın borcu 1 milyar TL’ye dayandı
Belediye iştiraki BUCAMAR’ın SGK’ya 918 milyon TL, vergi dairelerine ise 164 milyon TL borcu olduğu saptandı. Hakediş ödemelerinde borç sorgulaması yapılmadığı belirtildi.
Kamulaştırma yapılmadan ihale
Belediye, 629 ada 193 parseldeki 769 metrekarelik alanın kamulaştırması tamamlanmadan 7 milyon TL bedelli ihaleye çıktı. Sayıştay, bu uygulamanın açık şekilde mevzuata aykırı olduğunu belirtti.
Usulsüz alım yöntemleri
Belediye, pazarlık ve doğrudan temin usullerini sıkça kullandı. Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü’nün lastik alım ihalesinde pazarlık yöntemi gerekçesiz uygulanırken, Yörük Kültürü Festivali’nde ses ve ışık sistemlerinin doğrudan teminle alınması mevzuata aykırı bulundu.
2024 yılı boyunca belediye, toplam 53 milyon TL’lik bakım-onarım işini 132 parçaya bölerek ihalesiz doğrudan teminle yaptı. İftar organizasyonları, etkinlikler ve gıda alımları da benzer şekilde parçalandı.
Zabıta yerine şirket personeli
Hizmet alımıyla çalışan bazı personellerin zabıta gibi görevlendirilip denetim yaptığı, üniforma giydiği belirlendi. Sayıştay, bunun açık bir mevzuat ihlali olduğunu kaydetti.
Taşınmazlar amacına uygun kullanılmadı
2017’de Buca Belediyesi’nden İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne devredilen 15 taşınmazın protokol amacına uygun kullanılmadığı saptandı. Sayıştay, bu taşınmazların geri alınması veya yeni bir protokol yapılması gerektiğini bildirdi.
149 milyon TL’lik vergi borcu
Belediyenin yıl sonu itibarıyla 149 milyon TL vergi borcu bulunduğu ve bu borçların süresinde ödenmediği tespit edildi. Raporda, yasal ödemelere öncelik verilmesi istendi.
Sayıştay ilamları yerine getirilmedi
Kesinleşmiş Sayıştay ilamlarındaki 18 milyon TL tutarındaki tazminatların tahsil edilmediği, bu tutarlara gecikme faizi uygulanmadığı da kayda geçti.